آنچه كه در بقیع اتفاق افتاد/ موضع‌گیری علمای شیعه

نوشته های مشابه

همسرتان را سوژه‌ی خنده‌های خود نکنید/ آسیب‌های جبران‌ناپذیر رابطه توهین آمیز کلامی

۵ آذر , ۱۴۰۱

چرا فرزندان از والدین خود باهوش‌تر هستند؟

۵ آذر , ۱۴۰۱

رازهایی که هرگز نباید به کودکان بگویید

۵ آذر , ۱۴۰۱

هشتم شوال سالروز تخریب بقیع، اشاره به رویدادی است که طی آن، وهابیان پس از محاصره مدینه در سال ۱۳۴۴ قمری، قبرستان بقیع و بقعه‌های آن را تخریب کردند؛ از جمله بارگاه امام حسن(ع)، امام سجاد(ع)، امام باقر(ع)، امام صادق(ع) چهار امام بزرگوار شیعه و مورد احترام اهل سنت.

وهابیان دو بار، ابتدا در ۱۲۲۰ق و سرانجام در ۱۳۴۴ قمری با اتکا به فتوای ۱۵ تن از مفتیان مدینه، مبنی بر ممنوعیت اجماعیِ ساختن بنا بر روی قبور و لزوم تخریب قبور، به ویران کردن اماکن و بقعه‌های بقیع پرداختند. تخریب بقیع، واکنش مردم و عالمان بسیاری را در ایران، عراق، پاکستان، شوروی سابق و… برانگیخت. دولت وقت ایران، در واکنش به تخریب اماکن مقدس مسلمانان، یک روز عزای عمومی اعلام کرد و در پی آن، به رسمیت شناختن کشور تازه‌تاسیس سعودی، سه سال به تعویق افتاد.

قبرستان بقیع پس از تخریب، به زمینی مسطح تبدیل شد، اما محل دقیق قبور چهار امام شیعه، همچنان قابل تشخیص است. تلاش‌های علمای شیعه و همچنین دولت ایران برای ایجاد سایبانی بر روی قبور ائمه بقیع و همچنین ساختن دیواری در اطراف قبور، به رغم موافقت اولیه دولت عربستان سعودی، هیچ‌گاه به نتیجه نرسید.

عالمان شیعه، علاوه بر اعتراض به تخریب بقیع، آثاری در نقد مبانی وهابیت و تخریب اماکن مقدس تألیف کرده‌اند؛ از جمله کتاب کشف الإرتیاب، نوشته سید محسن امین و دعوة الهدی، نوشته محمدجواد بلاغی. وهابیان، نخستین گروهی دانسته شده‌اند که با اتکا به دیدگاه‌های دینی، به تخریب اماکن مذهبی پرداخته‌اند

عالمانی مانند آیت‌الله‌العظمی سیدابوالحسن اصفهانی، زعیم حوزه‌های علمیه و مرجع تقلید شیعیان جهان، شیخ محمد خالصی و سید حسن مدرس، به تخریب بقیع واکنش نشان دادند و خواستار برخورد قاطع با عوامل تخریب قبور اماکن مقدس شدند، همچنین آیت‌الله سید حسین طباطبایی قمی نیز از جمله مراجع شیعه بود که تا سال‌ها پس از تخریب قبور بقیع، به دنبال بازسازی قبور ائمه در بقیع بود و وزارت خارجه وقت ایران برای تأمین خواسته وی، به مذاکره با دولت عربستان سعودی پرداخت.

در سال ۱۳۰۴ شمسی دولت ایران با صدور بیانیه‌ای، شنبه ۱۶ صفر ۱۳۴۴ق (۱۴ شهریور ۱۳۰۴ش) را عزای عمومی اعلام کرد و بدین ترتیب، مردم در تهران به برگزاری مراسم سوگواری پرداختند. برخی منابع، از برگزاری اجتماعی چندین ده‌هزار نفره در اطراف دروازه دولت تهران خبر داده‌اند که در اعتراض به اهانت وهابیان به اماکن مقدس مدینه برپا شده بود. دولت ایران در اقدامی دیگر، در ۱۱ اسفند ۱۳۰۴ش، با اتکا به نگرانی از امنیت حجاج، سفر به حجاز را ممنوع اعلام کرد.

در بیانیه رسمی دیگری که در اول تیر ۱۳۰۵ش از سوی دولت ایران صادر شد، جسارت به بقاع متبرکه بزرگان دین در بقیع، موجب تأثر و سوگواری مؤمنان دانسته شده و با یادآوری عدم پایبندی دولت عربستان به جلوگیری از بی‌احترامی به عقاید مسلمانان، دعوت ابن سعود را برای شرکت در مجمع عمومی حجاز،‌ رد کرد و بدین‌صورت به رسمیت شناختن دولت عربستان سعودی را نپذیرفت.

با این حال، پس از آنکه دولت عربستان سعودی در سال ۱۳۰۷ش با ارسال نامه‌ای به کشورهای اسلامی و از جمله دولت ایران، مسئولیت تأمین امنیت حاجیان را به عهده گرفت، در خرداد ۱۳۰۸ش، مراودات میان دولت ایران و عربستان آغاز شد و در نتیجه ممنوعیت رسمی حج پس از ۴ سال برداشته شد.

شماری از فقیهان شیعه، درباره لزوم ساختن مجدد بارگاه‌های بقیع، فتوا صادر کرده‌اند؛ از آن جمله، آیت‌الله‌العظمی محمد فاضل لنکرانی، ناصر مکارم شیرازی، و لطف‌الله صافی گلپایگانی، تلاش برای بازسازی قبور ائمه در بقیع را واجب یا واجب کفایی دانسته و سید علی سیستانی، آن را جایز خوانده است.

کتاب کشف الارتیاب تاریخ وهابیت و اقدامات آنان را شرح می‌دهد، همچنین شامل بیان اعتقادات وهابیان و مطالبی در رد عقاید آنان است و با عنوان تاریخچه نقد و بررسی وهابی‌ها، به فارسی ترجمه شده است.

محمدجواد بلاغی در رساله رد الفتوی بهدم قبور الائمة فی البقیع، به نقد مبانی اندیشه وهابیان درباره تخریب اماکن مقدس پرداخت و در کتاب دیگری با عنوان دعوة الهدی الی الورع فی الأفعال و الفتوی، به فتوای تخریب بقعه‌های متبرکه واکنش نشان داد.

همچنین شاعران بسیاری، ناخرسندی خود را از تخریب قبور بقیع، در قالب شعر بیان کرده‌اند که به عنوان نمونه به اشعار ذیل تمسک می‌شود:

سلام ما به بقیع و بقاع ویرانش
برآن حریم که باشد ملک نگهبانش
سلام ما به بقیع، آن تجسم غربت
گواه بر سخنم تربت امامانش
بقیع کعبه قدس چهار معصوم است
چهار نور خدا می دمد ز دامانش (یوسف رحیمی)

به این امید که همه مسلمین جهان با تمسک به آیه شریفه ۱۰۳ سوره آل عمران «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا وَلَا تَفَرَّقُوا…؛ و همگى به ریسمان خدا چنگ زنید و پراكنده نشوید…» به وحدت واقعی برسند و زمینه را برای ظهور منجی عالم بشریت فراهم کنند و گروه‌ها و اندیشه‌های منحرفی چون وهابیت و بهائیت و سایر فرق ضاله شیطان محور را به زباله دانی تاریخ روانه کنند.

محمدشریف حسینی، معاون ستاد اقامه نماز فارس

لینک